(1907–1999), inżynier w zakresie Architektury Krajobrazu i Parkoznawstwa, dr nauk agrotechnicznych, profesor zwyczajny, doktor honoris causa SGGW, współzałożyciel Polskiej Szkoły Architektury Krajobrazu, wieloletni redaktor naczelny czasopisma „Ogrodnictwo”, założyciel i wieloletni Prezes Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Ogrodnictwa.
Urodził się 20.09.1907 roku w Białymstoku, jako jeden z trójki dzieci Konstantego Zielonko, rzemieślnika w zawodzie stolarskim i matki z domu Sosnkowska. Miał dwie siostry: Felicję i Joannę. W 1921 roku ukończył szkołę powszechną, a sześć lat później Państwową Średnią Szkołę Ogrodniczą w Wilnie. W 1927 roku rozpoczął swoją pierwszą pracę zawodową w Katowicach w Biurze Projektów Dyrekcji Ogrodów Miejskich w pracowni projektowej, gdzie pracował do 1931 roku. Następne dwa lata pozostawał bez pracy, zwolniony „na własne życzenie” za przynależność i działalność w PPS–OMTUR i w Polskim Związku Ziem Zachodnich na Górnym Śląsku. W 1933 roku powrócił do Wilna gdzie pracował jako instruktor ogrodnictwa ozdobnego i nauczyciel w Państwowej Średniej Szkole Ogrodniczej do 1936 roku. Niezależnie od pracy w szkole, na zlecenie Kuratorium Okręgu Szkolnego, wykonał 13 projektów terenów zieleni na Wileńszczyźnie. W tym też roku po rocznym urlopie i uzyskaniu stypendium podjął studia w Państwowej Szkole Ogrodniczej w Poznaniu na Wydziale Ogrodnictwa Ozdobnego. Na podstawie pracy dyplomowej „Projekt parku ludowego w Dąbiu w Poznaniu”, w dniu 23.06.1938 roku otrzymał tytuł dyplomowanego ogrodnika.
W roku 1937, w wyniku uzyskania I nagrody w konkursie ogłoszonym przez Ministra Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego, na projekt zagospodarowania Przestrzennego Państwowej Szkoły Ogrodnictwa w Ursynowie, decyzją ministra prof. Wojciecha Świętosławskiego w dniu 18.04.1937 roku został przeniesiony z Wilna na stanowisko nauczyciela do Państwowej Średniej Szkoły Ogrodniczej w Warszawie podejmując nauczanie w zakresie ogrodnictwa ozdobnego. W roku 1939 otrzymał dyplom nauczyciela z prawem wykładania w szkołach średnich.
W czasie okupacji pracował jako nauczyciel i wicedyrektor Szkoły Ogrodniczej II stopnia na Ursynowie oraz od 1940–1944 roku jako wykładowca w Miejskiej Szkole Ogrodniczo–Rolniczej II stopnia przy ulicy Opaczewskiej w Warszawie. Po wyzwoleniu pełnił funkcję nauczyciela, wicedyrektora i dyrektora Państwowego Liceum Ogrodniczego w Ursynowie do 1950 roku.
W latach 1941–1944 bierze aktywny udział w organizowaniu tajnego nauczania, prowadząc ćwiczenia z miernictwa dla studentów SGGW. Brał czynny udział w AK „Żywiciel”, major rezerwy, nagrodzony Krzyżem Partyzanckim.
W 1946 roku ukończył Wydział Ogrodniczy SGGW, otrzymując dyplom inżyniera ogrodnika w specjalności architektury krajobrazu i parkoznawstwa. Promotorem pracy dyplomowej pt. „Projekt rozplanowania terenu Państwowego Liceum Ogrodniczego w Ursynowie” był prof. Franciszek Krzywda–Polkowski z Wydziału Architektury Politechniki Warszawskiej. W tym samym roku został mianowany adiunktem na Wydziale Ogrodniczym SGGW. W 1949 roku, po śmierci prof. Franciszka Krzywdy-Polkowskiego objął opiekę nad studentami dyplomantami, a rok później jako adiunkt otrzymał nominację na zastępcę profesora.
W okresie 1949–1950 pracował w Pracowni Zieleni przy Zakładzie Osiedli Robotniczych, w którym wykonał projekt zieleni dla Osiedla Szombierki, przeznaczonego dla górników powracających z Francji. Był współorganizatorem pierwszej samodzielnej Pracowni Zieleni w Centralnym Biurze Projektów Architektonicznych i Budowlanych, w której następnie pracował jako projektant i rzeczoznawca.
W latach 1950–1953, będąc samodzielnym pracownikiem naukowym w Instytucie Urbanistyki i Architektury w Zakładzie Zieleni, opracował m.in. normatywy urbanistyczne dla terenów zieleni oraz był współautorem: książki „Urządzanie terenów zieleni” (Z. Hellwig, B. Lisiak, W. Sieroszewski, K. Wizner, A. Zielonko, 1953 r. PWT), będącej nową i jedyną w tej dziedzinie pozycją, przeznaczoną dla specjalistów terenów zieleni, podręcznika „Dobory drzew, krzewów i bylin” (Z. Czubiński, Z. Hellwig. A. Zielonko, 1951 r.PWT), oraz skryptu „Planowanie miast osiedli” (1951 r.).
W 1952 roku uzyskał stopień doktora nauk agrotechnicznych z wyróżnieniem, na podstawie rozprawy pt. „Wytyczne lokalizacji i wskaźniki dla projektowania miejskich terenów zieleni”, której promotorem był prof. dr hab. Stanisław Wójcicki. Tytuł profesora nadzwyczajnego i funkcję kierownika Specjalizacji Terenów Zieleni uzyskał 30.06.1954 roku. Nominację na profesora zwyczajnego otrzymał Uchwałą Rady Państwa 21.10.1969 roku. Uwieńczeniem dorobku naukowego było przyznanie przez Senat SGGW prof. Alfonsowi Zielonko tytułu Doktora Honoris Causa 23 lutego 1987 roku. Tytuł otrzymał podczas uroczystości 14 maja 1987 roku za całokształt dorobku naukowego i zawodowego.
W całym długim przedziale zawodowego życia profesora (1927–1999) wydzielić można okresy i dziedziny szczególnych Jego osiągnięć. Lata 1927–1948 to okres twórczości projektowo-realizacyjnej. Wykonał ponad 40 projektów różnych typów obiektów terenów zieleni. Na szczególne uznanie zasługują: I nagroda w konkursie na projekt rozplanowania terenu Szkoły Ogrodniczej na Ursynowie, ogłoszonym przez Ministerstwo Oświaty, Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego (10.08.1937), I nagroda w konkursie SARP na projekt Ogrodu Botanicznego w Łodzi (współautor Władysław Niemirski, 1947), I nagroda w konkursie SARP na projekt rozplanowania architektoniczno-krajobrazowego Cmentarza Pomnika Obozu Zagłady Narodu Żydowskiego w Treblince I i II (współautor Władysław Niemirski, 1947), opracowanie szczegółowych planów technicznych Ogrodu Botanicznego w Łodzi (praca konkursowa 1948).
Lata 1951–1977 to okres prac organizacyjnych i naukowych, które zapoczątkowało powołanie 1 października 1951 roku pierwszej w Polsce Katedry Kształtowania i Zdobienia Krajobrazu w SGGW, nominację na jej kierownika otrzymał w 1952 roku. Głównie dzięki Jego staraniom 1.09.1954 roku powstała Sekcja Kształtowania Terenów Zieleni na Wydziale Ogrodniczym z samodzielnym , 5-letnim planem studiów, a w 1955 roku dwie Katedry: Projektowania Terenów Zieleni, której kierownikiem został prof. arch. Władysław Niemirski i Urządzania i Konserwacji Terenów Zieleni, której kierownikiem został prof. dr Alfons Zielonko. Powołanie sekcji i katedr spowodowało znaczny postęp w rozwoju architektury krajobrazu w Polsce, umożliwiło bowiem gruntowne przygotowanie kadry zawodowej i naukowej z zakresu projektowania i urządzania terenów zieleni. W roku 1970 przekształcono te katedry w Instytut Kształtowania Terenów Zieleni i Ochrony Środowiska. Dyrektorem został prof. A. Zielonko, który pełnił tę funkcję do przejścia na emeryturę w 1977 roku.
Jego działalność naukowo-badawcza, a w szczególności zasad tworzenia normatywów i wskaźników, które odzwierciedlałyby zapotrzebowanie społeczne, w zakresie wypoczynku na otwartym powietrzu. W pracy zawodowej i dydaktycznej kładł głównie nacisk na właściwe zastosowanie roślinności w kształtowaniu terenów zieleni.
Profesor współpracował również w pracach organizacyjno-programowych nad nowoczesną Średnią Szkołą Ogrodniczą w Radzyminie, którą powołano w roku 1953. Jednocześnie w okresie tym pełnił funkcje: prodziekana Wydziału Ogrodniczego (1950–1952), a następnie prorektora do spraw nauki, dydaktyki i rozbudowy SGGW (1953–1962 i 1965–1969). Jego działalność w tym okresie przyczyniła się do uzyskania dla SGGW terenów Ursynowa oraz jego rozbudowy, jak również przyłączenia do niej zakładów doświadczalnych w Wilanowie, Wolicy, Natolinie, Oborach i Gwoździach.
Profesor A. Zielonko wybitnie przyczynił się do zorganizowania w SGGW unikalnych studiów w zakresie kształtowania terenów zieleni. Był uznanym twórcą polskiej szkoły architektury krajobrazu, którą zorganizował w latach powojennych, określił program studiów i działalności zawodowej. Stworzył możliwość pełnego przygotowania specjalistów w zakresie architektury krajobrazu na potrzeby gospodarki kraju. Jego osiągnięcia w tym zakresie znalazły uznanie nie tylko w kraju ale i na arenie międzynarodowej.
Jego dorobek naukowy i zawodowy obejmuje: 40 publikacji naukowo-badawczych, 103 popularnonaukowe, 39 recenzji krajowych i zagranicznych książek fachowych, 12 recenzji podręczników, 30 recenzji prac projektowych, 17 recenzji prac doktorskich, 3 recenzje prac habilitacyjnych oraz 8 ocen dorobku naukowego kandydatów na docentów i profesorów. Był promotorem 9 doktoratów nauk rolniczych specjalności kształtowania terenów zieleni oraz 186 magistrów. W Jego dorobku znalazło się 38 projektów zagospodarowania przestrzennego różnych terenów zieleni , z których wiele nagrodzono (szczegółowy wykaz dorobku naukowego profesora Zielonko zawiera „Jubileusz 90-lecia urodzin Profesora Alfonsa Zielonko” wydawnictwo SGGW, Warszawa 1998).
Działalność społeczno-zawodowa koncentrowała się na pracy w różnych organizacjach naukowych, zawodowych i społecznych. Był założycielem Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Ogrodnictwa i jego Prezesem przez 18 lat (1958–1975), a od 1975 roku Prezesem Honorowym. Był także współzałożycielem Towarzystwa Miłośników Róż i Polskiego Związku Działkowców, członkiem założycielem Międzynarodowej Federacji Architektów Krajobrazu (IFLA, 1948), członkiem założycielem Międzynarodowej Federacji Rekreacji i Administracji Parków (IFPRA, 1957), członkiem i założycielem Sekcji Architektury Krajobrazu V Komitetu Nauk Ogrodniczych PAN, członkiem Komisji Konserwatorskiej Ministra Kultury i Sztuki, Krajowej Rady Ochrony Przyrody, Stowarzyszenia Architektów Rzeczpospolitej Polskiej (SARP), Towarzystwa Urbanistów Polskich (TUP), Instytutu Urbanistyki i Architektury (IUA), Instytutu Gospodarki Komunalnej (IGK), Komisji Opieki nad Cmentarzami i Kwaterami Wojennymi, juror konkursu na Międzynarodowej Wystawie Ogrodniczej w Wiedniu „WIG74”. W 1957 roku założył czasopismo „Ogród, Park, Krajobraz”, które w 1964 roku przekształciło się w „Ogrodnictwo”, był jego redaktorem naczelnym przez 20 lat (1964–1984) .
Za zasługi na polu nauki i dydaktyki otrzymał dwukrotnie nagrody Ministra Szkolnictwa Wyższego I i II stopnia oraz Medal Zasłużonego Nauczyciela PRL. Odznaczony m.in. Krzyżem Kawalerskim (1961) i Oficerskim OOP, Orderem Sztandaru Pracy I Klasy (1985), Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą OOP (1989), Medalem Edukacji Narodowej (1974), Medalem Zwycięstwa i Wolności, Medalem Brązowym i Srebrnym za zasługi dla obrony kraju, Złotym Medalem za rozwój ogrodnictwa polskiego, Medalem im. B. Rumińskiego, oraz odznakami: Złotą Odznaką Honorową NOT (1964), Złotą Odznaką Honorową za zasługi dla m.st. Warszawy ( 1961), Złotą Odznaką za zasługi dla SGGW (1985).
W 1946 roku zawarł związek małżeński z Alfredą, Aliną z domu Długołącką, małżeństwo pozostało bezdzietne.
Zmarł 31.12.1999 roku w Warszawie , pochowany na cmentarzu parafialnym św. Katarzyny na Służewcu przy ul. Wałbrzyskiej kw. 81 grób nr 8.
Bibliografia:
E. Bartman, A.Pietrzak ,,Jubileusz nestora architektury krajobrazu” „Ogrodnictwo” 8/1982,
E. Bartman z okazji nadania doktora honoris causa „Ogrodnictwo” 9/1987,
L. Majdecki „Profesor A. Zielonko ukończył 85 lat” „Agricola” 17/1992,
A. Niemirski „Architekci krajobrazu – absolwenci SGGW 1931–1990” zeszyt 2 1995
Nota biograficzna „Jubileusz 90-lecia urodzin prof. A. Zielonko” wyd. SGGW Warszawa 1998.
Stanisław Bolek
Barbara Cyzio